bodem en landschap
De bodem bepaalt in sterke mate de natuurlijke vegetatie. Overal zijn nog plekken waar de oernatuur in vrijwel ongeschonden wijze nog aanwezig is. Waar maar heel weinig natuur meer is zie je toch overal roorsrpronkelijke natuur. De bodem en de plant willen zich toch steeds weer laten zien. Door de grote diversiteit, veroorzaakt door bodemverschillen, is het Nederlandse landschap een van de meest interessante ter wereld.
Wanneer de mens niet zou ingrijpen; de bodem gaat dan wat vertellen
Overal in Nederland kun je restanten van de situatie waarbij de mens niet of zeer beperkt in de natuur heeft ingegrepen. Je kunt dat oernatuur of oorspronkelijke natuur noemen. Dit maakt het landschap extra interessant. Het landschap is niet een willekeurig verzinsel van landschapsbeheerders, maar het vormt bijna overal een herinnering aan de oorsprong. Als je goed kijkt, worden veel samenhangen duidelijk. Oernatuur is op iedere bodem weer anders en daarom zeggen de restanten van oernatuur iets over de bodem. De bodemkarteerders die de bodemkaart van Nederland maakten, gebruikten de restanten van oernatuur om plekken uit te kiezen, waar de bodem met een grondboor nader moest worden bekeken.
Er wordt wel gezegd dat er geen oernatuur meer is, maar dat is niet juist. Oernatuur doet denken aan oerwoud en aan een weelderige groei met veel verschillende planten en dieren. Het Beekbergerwoud bij Apeldoorn heeft bijgedragen aan dit verkeerde beeld. Hier was de natuur inderdaad weelderig, om twee redenen: er was voedselrijk kwelwater uit de hogere delen van de Veluwe en in de bewortelbare zone waren rijke afzettingen van rivieren. Hierdoor kon daar die rijke natuur ontstaan. Dit leidde evenwel tot het verkeerde idee dat alle natuur in Nederland zonder de mens die kant op zou gaan.
Hieronder volgt een beeld van Nederlands oernatuur per bodemtype aan de hand van foto's. Een pdf met uitvoeriger informatie over Nederlands oorspronkelijke natuur kunt u downloaden: Oernatuur_is_overal.
1. Zeekleigronden
2. Hogere rivierkleigronden
3. Veengronden
4. Zware kalkloze kleigronden
5. Podzolgronden
6. Enkeerdgronden
7. Zandgronden in beekdalen
8. Veenkolonien
9. Loess en oude rivierklei
1. Zeekleigronden
Zeeklei-landschap in Zeeland
Dit essenbos met brandnetelondergroei bij Lelystad geeft een indruk van de natuur die zich zonder ingrijpen van de mens zal ontwikkelen. Onder nattere omstandigheden zullen er ook veel wilgen en riet groeien.
2. Hoge rivierkleigronden
Kersenboomgaard bij Zoelen
Bos met essen en veel ondergroei bij Zoelen. Verder komen er eik, beuk, linde en veel prunussoorten voor.
Op het veen is het elzenbroekbos overheersend wanneer er ook wat klei in de bodem zit. Onder armere omstandigheden gaat veenmos overheersen en ontbreken bomen.
Komklei in de Betuwe
Natuurlijk bos op komklei met els, wilg en populier bij Lopik
Berken langs de wegen herinneren aan de oorspronkelijke vegetatie
Heide in Drenthe met grove den, eik en berk
Rijk gemengd bos bij Doorn op de Utrechtse Heuvelrug met eik, beuk en linde
Ontgonnen broekbos met restanten elzenbos
In het elzenbroekbos bij Leusden
Bij Sappemeer in Groningen
Natte podzol in Drenthe met veenmos en pijpenstrootje
Oude rivierklei bij Drempt in de Achterhoek. Bomen zijn vooral eiken.
Eikenbos op oude kalkloze klei met een briklaag bij Drempt